Związek Patriotów Polskich, ZPP, organizacja polityczna zrzeszająca Polaków przebywających w ZSRR, powstała w marcu 1943 z inicjatywy działaczy komunistycznych skupionych wokół czasopisma Nowe Widnokręgi. W wydawanym tygodniku Wolna Polska ZPP prowadził szeroką kampanię informacyjno-propagandową wśród Polaków pozostałych w ZSRR po ewakuacji armii generała W. Andersa na Bliski Wschód.

Komitet Organizacyjny ZPP stworzył zarysy programu politycznego, opowiadając się za "wolną Polską połączoną braterskimi więzami z ZSRR" oraz utworzeniem w ZSRR polskich jednostek wojskowych niezależnych od rządu polskiego na emigracji. Ich formowanie rozpoczęło się w maju 1943 (1 Dywizja imienia T. Kościuszki).

I Zjazd Związku Patriotów Polskich, który odbył się w Moskwie 9-10 czerwca 1943, przyjął statut, uchwalił deklarację ideową i wybrał Zarząd Główny. Zjazd w swej deklaracji ideowej zaakceptował dotychczasowy program komunistów, podkreślając konieczność przeprowadzenia reform ustrojowych i potrzebę zmiany granic wg sugestii rządu radzieckiego. Zgodnie z przyjętym statutem, do podstawowych zadań ZPP należało: reprezentowanie obywateli polskich wobec władz radzieckich, organizowanie armii polskiej do walki z Niemcami we współdziałaniu z Armią Czerwoną, udzielanie pomocy ruchowi oporu w kraju, opieka socjalno-bytowa, oświatowa i kulturalna nad ludnością polską na terytorium ZSRR.

W skład Prezydium Zarządu Głównego weszli: W. Wasilewska (przewodnicząca), Z. Berling, W. Sokorski, S. Skrzeszewski, B. Drobner, A. Witos, od kwietnia 1944 dokooptowano A. Zawadzkiego i J. Sztachelskiego.

W wyniku starań ZPP, władze radzieckie przesiedliły na obszary centralne i południowe ok. 60 tys. Polaków, deportowanych wcześniej do północnych rejonów ZSRR. ZPP prowadził organizację kolejnych jednostek Armii Polskiej w ZSRR. Objął opieką domy dziecka, ośrodki opieki społecznej i polskie szkoły, pozostające wcześniej pod patronatem rządu polskiego w Londynie.

W maju 1944 uznał zwierzchnictwo Krajowej Rady Narodowej (KRN), jego działacze utworzyli Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i Rząd Tymczasowy Rzeczpospolitej Polskiej. W maju 1945 ZPP zrzeszał ok. 60 tys. Polaków. Po zakończeniu II wojny światowej ZPP nadzorował akcję przesiedlania obywateli polskich z ZSRR, podczas której do kraju wróciło ok. 0,5 mln osób. Rozwiązany decyzją KRN z 30 lipca 1946.